13. किस्सा ३परमेश्वराची लीळा... “मुलीला मिळाली नेत्रशक्ती!”

3. परमेश्वराची लीळा... “मुलीला मिळाली नेत्रशक्ती!”

जीवनामध्ये नवीननवीन अनुभव कसे येतात आणि श्रद्धा कशी बळकट होते याचं आणखी एक उदाहरण. 1982च्या नोव्हेंबर महिन्यामध्ये माझी नंबर दोनची मुलगी संजू. तिच्या एका मित्रासोबत खेळत होती. जवळ एक छोटसं बोराचं झाड होतं. त्या मुलाने त्या झाडाची फांदी आपल्याकडे ओढली आणि थोड्यावेळाने सोडून दिली. त्याच्या अगदी विरूध्द बाजूला मुलगी बसलेली होती. झाडाची फांदी एकदम डोळ्याला लागली आणि डोळ्यामध्ये काटा गेला. ती रडायला लागली. त्यावेळेस मी नेमका वडील आजारी असल्याकारणाने गावी गेलो होतो. मिसेसने मुलीला जवळ घेऊन बघितलं. तिच्या डोळ्याच्या पांढऱ्या भागावरती एक काटा दिसला. ती एकसारखी रडत होती आणि डोळा चोळत होती. काटा कोवळाच होता. तिने तो बाहेर काढला. तिला अंघोळ घातली.

दोन मुलं शैलेश आणि अभिजीत लहान होती. एकच मुलगी राजू. थोडी मोठीशी म्हणजे अकरा वर्षांची होती. घरामध्ये सगळ काम बायकोलाच करायला लागयचं. त्यामुळे ती वैतागलेली असायची. त्यात मी घरी नव्हतो. म्हणून तिला मारून कुटून अंघोळ घालून ती झोपवायला लागली. संध्याकाळी तिच्याकडे पाहिले तर डोळा खूप लाल झाला होता. त्यामुळे बायको तिला दवाखान्यात घेऊन गेली. दवाखाना म्हणजे काय काही कॉटचा छोटा दवाखाना. डॉक्टरने पाहिले काय झाले.

बायको म्हणाली, ‘हिच्या डोळ्यामध्ये काल बोरीचा काटा गेला म्हणून भीती वाटते. लहानसा काटा आढळला. तो मी काढला. पण डोळ्यात तर आणखी काही नाही ते बघा. त्यांनी डोळा नीट पाहिला आणि म्हणाले, ‘तुम्ही मूर्ख आहात. तुम्हाला काही अक्कल आहे की नाही. डोळयामध्ये मुलीच्या काटा गेलेला असताना ताबडतोब आणायला नको होतं का? हीचे वडील कुठे आहेत?

तिने सांगितलं की ते गावी गेलेले आहेत. त्यांनी ताबतोब अब्युलन्स पाठवून तिला आगऱ्याच्या एम एच (मिलिटर हॉस्पिटल) मध्ये पाठवले. डॉक्टर हजर नव्हते तिने कसातरी प्रयत्न करून दुसऱ्या डॉक्टरला बोलावलं. डोळ्याचा एक्सरे घेतल्यानंतर डोळ्याच्या एकदम मधोमध सेंटर रेटिनामध्ये एक काटा विराजमान आहे असं त्यांना दिसले. नंतर त्यांनी खूप प्रयत्न करून त्या काट्याला बाहेर काढल्यानंतर डोळ्यावरती फार लाली होती. औषधीसुध्दा दिली. पुढे मी परतलो. मला बोलावलं. खूप शिव्या घातल्या. हिच्याकडे लक्ष द्या. बहुतेक हा डोळा आता पूर्णपणे गेलेला आहे. कारण तिने डोळा चोळल्यामुळे रेटिना पूर्णपणे डॅमेज झालेला आहे. आता काही होऊ शकत नाही. तरीसुध्दा डोळा बरा होईल या आशेच्या किरणांनी मी देवाच स्मरण करीत होतो. ज्यावेळेस दुःख, संकट येतात त्यावेळेस देवाला आपण मनापासून हाक मारतो. अन्यथा ते एक प्रकारचं नाटकच असत असं त्यावेळेस मला वाटलं. मी फार हवालदिल झालो. मोठ्या सिव्हील हॉस्पीटलमध्ये घेऊन गेलो. त्यांनीसुध्दा सांगितलं हा डोळा ठीक होऊ शकत नाही. डोळा पूर्ण गेलेला आहे.

तेवढ्यात एक आनंदाची बातमी कळली. मेरठमध्ये एक सरदारजी डॉक्टर ‘बावा’ डोळ्याचे महातज्ञ म्हणून कळले. त्यांनी पुष्कळ लोकांचे डोळे नीट केले म्हणून त्यांच नाव होते. कसंतरी करून त्यांच्याकडे गेलो. पन्नास रूपये फी भरून... त्यांनी मला सगळं विचारलं... नांव-गाव काय करता वगैरे. मुलीला तपासलं, तपासल्यानंतर मला बाहेर घेऊन सांगितलं ‘या मुलीच्या डोळ्याला मी काही करू शकत नाही. डोळा पूर्ण डॅमेज झालेला आहे. जगामध्ये हा डोळा कोणी नीट करू शकत नाही. पण घाबरू नका आता सूज ओसरत चाचली आहे, ती पूर्ण उतरल्यांनतर आणखी एक-दोन वर्षांनी आपण तिला आर्टिफिशियल आय लावू आणि तो असा लावू की तो आर्टिफिशियल आहे हे ओळखू पण येणार नाही.’

मी परत आलो. फार उद्विग्न झालो होतो. पगार एकदम कमी, घरी मदत करायला लागायची. कसं करायचं काही कळत नव्हतं. असच जवळच्या पिक्चर हॉलमध्ये त्यावेळेस एक पिक्चर लागला तो पाहायला गेलो. अर्धा पिक्चर झाल्यानंतर विषण्ण मनानं बाहेर आलो. मोठं ग्राऊंड होतं समोर, तेथे डाकोटा नावाचे कॅटीन होते. त्याच्या मागेच ग्राऊंड होतं. तिथेच एका फलकावर जाऊन बसलो आणि नुसताच एकट्याशी बोलत होतो. बहुतेक पौर्णिमा असावी त्यादिवशी. पूर्ण चंद्र वरती येत होता. मी चंद्रालाही शिव्या घातल्या. ‘अरे तु म्हणे सुख देणारा. मला थोडं तरी सुख दे. एकतर ब्राम्हणाच्या घरात जन्म मिळालेला आहे. घरी अतिशय गरीबीची स्थिती आहे. त्यात मी जर चुकलो असेल, माझ्या हातून जाणूनबुजून चुका झाल्या असतील तर त्याची शिक्षा मला दिलीत तर ती मला मान्य आहे. परमेश्वरा, नाथा. पण माझ्या लहान मुलीने काय अपराध केला. अजुन तर तीची नऊ वर्षाचही वय पूर्ण झालेलं नाही.’

‘सदगुरू हे काय आहे. मदत करा.’

तेवढ्यात एक जवळजवळ सात फुटाचा नाग माझ्याकडे जोरात येऊ लागला. ते पाहिल्याबरोबर मी जोरात पाय त्याच्यासमोर ठेवला व म्हणालो, ‘चाव-चाव मला लवकर चाव, तिच्या आधी तरी मला घेऊन जा. तुझं कल्याण होवो.’

त्या सापालासुध्दा काय वाटलं माहित नाही. त्याने रस्ता काढून तो तिथून सळकण निघून गेला. घरी आलो. ‘अहो तुम्ही लवकर कसे आलात? पिक्चर सुटला का?,

म्हटलं नाही, ‘माझं मन लागत नव्हतं म्हणून घरी आलो.,

‘मग तुम्ही थोडं जेवून घ्या.’

‘नको मला जेवायची इच्छा नाही.’

तिने खूप आग्रह केला. तेव्हा थोडासा भात खाल्ला. परत मुलीच्या अंगावरून हात फिरवला आणि झोपी गेलो. मध्यरात्री केव्हातरी दोन-तीन वाजता एक स्वप्न पडलं. स्वप्नामध्ये दोन साधू आले. हिंदीमध्ये म्हणाले, ‘क्या हो गया? क्यु दुःखी है?’

‘तुम्हाला माहितीय मुलीची काय अवस्था आहे. त्यामुळे मी दुःखी नाहीतर काय आनंदी होऊ.? ‘नही बेटे, वैसे चिंता की कोई बात नही है। तेरा तेरे गुरूपर विश्वास है ना?

‘हा मेरा बहोत विश्वास है। लेकिन क्या करे, ज्यो भाग्य में वो तो में बदल नही सकता और शायद गुरू नही बदलना चाहते। उनकी मर्जी है।

‘बेटे ऎसे निराश मत हो। ये भस्म तेरे पास रखा है, ये उसकी आँखों पे घुमाते जा। यदी प्रभु ने चहा तो उसकी आँख ठिक हो जाएगी।‘

सकाळी ही गोष्ट बायकोला सांगितली. ती म्हणाली एकसारखा तुम्हाला मुलीचा डोळाच दिसतो आहे. एकसारखं तुम्हाला तेच तेच आठवतंय म्हणून तुमच्या मनातल प्रतिबिंब तुम्हाला स्वप्नामध्ये दिसलेलं आहे.

‘अहो गेलेला डोळा कधी परत येतो का? तो आता फुटलाय. काचेचा फुटलेला ग्लास कधी नीट होतो का? नाही ना. मग आपल्या नशिबात जे आहे ते सहन करायलाच पाहिजे.’

मीही गप्प बसलो. सकाळीपासून मुलीच्या डोळ्याला रोज भस्म लावू लागलो. काही दिवसांनी मुलगी म्हणाली, ‘बाबा मला आता डोळ्याने वाचता येतं.’

म्हटलं, ‘दाखव बघू वाचून.’ घरात मोठं कॅलेंडर होतं, त्यातल्या मोठ्या तारखा मात्र तिने मला बरोबर सांगितल्या. तिला अंधुस दिसत होतं. मला परत हुरूप आला.

मी क्षणाचाही विलंब न लावता तीन दिवसांची सुट्टी घेऊन परत मेरठला गेलो. तिथे डॉक्टर बावांना मुलीला दाखवलं. परत पन्नास रूपये भरले. ते म्हणाले, ‘याच्या पूर्वी ती इथे आली होती का? म्हणलो, ‘हो.’

डॉ. म्हणाले, त्याचे डॉक्युमेंट आहेत का?’ ते डॉक्युमेंट मी त्यांना दाखवले. त्यांनी डॉक्युमेंट घेऊन क्षणभर दृष्टी टाकली. म्हणाले, ‘तू मुरख है, अज्ञानी है। भाई, पचास रूपये बहोत जादा होते है। क्या तनख्वॉ मिलती है तुजको?’

‘तीनसो रूपये मिलती है।‘

फिर क्यु पचास रूपया खर्चा कर रहा है? ले जा तेरे पैसे। क्यु ऐसा कर रहा है? उसको कोई नही दिख रहा है। वो पागल है, बच्ची है छोटी है, तु तो बडा है ना। तुझे तो अकल है ना। देख ये एक्स-रे पुरा रेटिना फट गया है अंदरसे। वो ठिक नही हो सकता, जाओ।‘

परत मी त्यांना मी त्यांना सांगितलं, ‘अहो आता तर मी पैसे भरलेच आहेत. आपण एकदा चेक करून घ्या ना.’

‘ठीक है, तेरेपास जादा पैसे हो गये है, तो मै चेक करता हूँ। मेरा तो क्या धंदाही है।‘

परत त्यांनी तिला टेबलवरती घेतली. मी बाहेर बसलो होतो. पाच-दहा मिनिटांनी ते बाहेर आले. मी पण आशेने त्यांच्याकडे धावत गेलो आशेने. म्हटलो, ‘डॉक्टरसाहेब, काय झालं हो?

‘हा-हा मै बाद में बताता हूँ। मुझे अभी थोडासा काम है। फिर मैं आता हूँ. कही जाना नही। यही बैठे रहो।‘

असं म्हणून तो डॉक्टर निघून गेला. पंधरा मिनिटांनी तो परत आला. आला तेव्हा त्याच्याकडे मोठं पेढ्याचे पाकिट होतं. जवळजवळ अर्धा-एक किलो पेढे असतील ते. एक नारळ, एक कापड आणि शंभर रूपयाची नोट त्याने माझ्या चरणावर ठेवून मला अक्षरशः नमस्कार केला. विचारलं, ‘तु कोण आहेस? फौजी आहेस पण कुठला आहेस? सगळी चौकशी केली.

‘मैं तो मिरॅकलपर विश्वास नही रखता लेकीन ये तो मिरॅकल हो गया। इसकी आँख अपनीआप जुटने लगी है। शायद जिंदगी में आगे देखभी पायेगी ये कह नही सकता देखेगी या नही।‘

‘डॉक्टरसाहेब काहीतरी औषध तरी द्या हो.’

‘दवा से कुछ नही होगा इसे. ये ऐसाही उपरवालेने चाहा तो ठिक होता है। गुरू की ताकद बहुत है। बाबा नानक तुझपर दया जरूर करेंगे।‘ असं म्हणून त्यांनी मला प्रेमाने मिठी मारली.

तसाच घरी आलो. त्यावर बरेच दिवस गेलं आणि खरं वाटणार नाही तुम्हाला हळुहळू त्या मुलीचा पूर्ण बरा झालाय. आज संजू जवळजवळ चाळीस वर्षाची विवाहिता आहे. तिचा फुटलेला डोळासुध्दा 99.99 टक्के अजुन एकदम चांगला आहे. ती सुईमध्ये दोरासुध्दा ओवू शकते.

अशी ही परमेश्वराची लीळा आहे. म्हणून म्हणतात की, खऱ्या अंतःकरणाने देवाची पूजा केली, भक्ती केली, त्यांच्या पुढे विनम्र झालं, तर परमेश्वर काहीही करण्यासाठी तयार असतो. पण आपण प्रत्येक ठिकाणी कमी पडतो. कमी पडतो, कमी पडतो. कारण या मायारूपी जगामध्ये आपण वावरत आहोत. वासनांनी पूर्णपणे घेरलेलो आहोत. बुध्दि असुनसुध्दा विवेक पूर्णपणे संपलेला आहे. कशाच्यामागे आपण धावतोय हेच आपल्याला कळत नाही. रथचक्र हे हळुहळू पुढे जात आहे. अलख निरंजन! समाप्त